Europejskie lasy trafiają do pieców. Nowy raport pokazuje, że zrównoważone pozyskanie surowca to fikcja

Forest Defenders Alliance (FDA), koalicja organizacji zajmujących się ochroną środowiska, twierdzi, że wiele elektrowni spalających biomasę drzewną i zakładów produkujących pelety drzewne w UE najprawdopodobniej wykorzystuje kłody pozyskane bezpośrednio z lasów, pomimo zapewnień o stosowaniu jako paliwa i surowca wyłącznie trocin i innych odpadów z tartaków. Naukowcy ze Wspólnego Centrum Badawczego Komisji Europejskiej, ostrzegają, że spalanie kłód na cele energetyczne jest sprzeczne z celami UE w zakresie ochrony klimatu i ochrony przyrody.

Materiały zdjęciowe z raportu

Raport do pobrania (pdf)

Raport zawiera zdjęcia ponad 40 zakładów produkujących biomasę i pelety w całej Europie, które zdaje się, że wykorzystują kłody (drewno tartaczne zdatne do przeróbki w tartakach) jako paliwo i surowiec. Zdjęcia w raporcie pochodzą z różnych publicznie dostępnych źródeł, w tym z Google Maps/Earth, Google Street View, zdjęć i filmów zamieszczonych na stronach internetowych spółek oraz dokumentacji fotograficznej wykonanej na miejscu.

W raporcie zestawiono ze sobą dowody na wykorzystanie całych kłód z oświadczeniami firm, zamieszczonymi na ich stronach internetowych, dotyczącymi rodzaju wykorzystywanego przez nie surowca drzewnego. Około jedna czwarta firm podaje mylące informacje, zazwyczaj twierdząc, że wykorzystują tylko trociny i inne pozostałości z tartaków, słowem nie wspominając o kłodach.

W raporcie przeanalizowano również komunikaty firm dotyczące wpływu spalania biomasy leśnej na klimat. Pomimo jednoznacznych opinii Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu i czołowych światowych naukowców, że nieprawdą jest, że biomasa leśna jest "neutralna pod względem emisji dwutlenku węgla" lub tym bardziej przyjazna dla klimatu, 25 z firm - czyli ponad połowa - zamieszcza tego rodzaju wprowadzające w błąd informacje. Jest to rażąco sprzeczne z obecną wiedzą nauką. Twierdzenia niektórych firm o “korzyściach klimatycznych” osiągają taki poziom, że ich działalność powinna zostać skontrolowana na mocy europejskich przepisów o ochronie konsumentów.

Deklaracje przemysłu biomasowego o zrównoważonym rozwoju można podsumować jednym słowem: 'fikcja' – uważa Luke Chamberlain, dyrektor ds. polityki UE w Partnership for Policy Integrity. Skoro te zdjęcia pokazały tak wiele przypadków wykorzystywania przez przemysł biomasy całych kłód, zamiast odpadów tartaków, to szkody wyrządzone środowisku przez całą branżę muszą być o wiele większe niż wcześniej sądzono – dodaje.

Raport ukazuje się w momencie, gdy przywódcy UE, w tym wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej Frans Timmermans, wyrażają zaniepokojenie ilością drzew spalanych w celach energetycznych i zobowiązują się do zreformowania polityki dotyczącej biomasy.

Fenna Swart z holenderskiej organizacji pozarządowej Clean Air Committee zauważa: Frans Timmermans wyraźnie chce zmniejszyć liczbę drzew spalanych w celach energetycznych, ale nie rozumie, że odpady z tartaków nie są w stanie zaspokoić nawet obecnego zapotrzebowania [przemysłu bioenergii]. Ten raport pokazuje, jak powszechne jest już spalanie całych kłód oraz pokazuje jak ważne jest, by UE przestała wliczać spalania lasów do celów produkcji energii odnawialnej.

Raport z 2021 r. przygotowany przez Wspólne Centrum Badawcze Komisji Europejskiej określił spalanie kłód i większych szczątków drzewnych, powstających przy wyrębie, jako scenariusz "lose-lose" zarówno dla przyrody jak i dla klimatu. Spalanie drewna w UE emituje ponad 311 milionów ton CO2 rocznie, co jest wartością podobną do zgłoszonych emisji gazów cieplarnianych całej Polski. Pomimo tak dużych emisji, polityka UE traktuje spalanie biomasy drzewnej jako “zeroemisyjne” i pozwala państwom członkowskim na subsydiowanie spalania biomasy drzewnej. Dotacje na wszystkie rodzaje biomasy, w tym całych kłód, wynoszą około 17 mld euro rocznie.

Dowody naukowe na szkodliwość spalania biomasy leśnej na przyrodę i klimat zebrano w raporcie stowarzyszenia Pracownia na Rzecz Wszystkich Istot Lasy do spalenia: Prawdziwa cena bioenergii (2022).

Raport Forest Defenders Alliance (FDA) nie opisuje sytuacji Polski. Jednak w kontekście prężnie rozwijającego się u nas sektora biomasy, istnieją podejrzenia, że szkodliwe praktyki opisane w raporcie mogą mieć miejsce również w naszym kraju – mówi Michał Kolbusz ze Stowarzyszenia Pracownia na rzecz Wszystkich Istot, współautor raportu Lasy do spalenia. Przedstawiciele przemysłu przetwórstwa drzewnego i leśnicy, zapewniają, że w naszym kraju na pewno nie spala się całych kłód, bo to nie ma sensu ekonomicznego. Polska ma być “zieloną wyspą” w Europie. Jednak polskie przepisy prawne są tak słabe i rozwodnione, że nie ma większych przeszkód, żeby spalać całe kłody. Nawet krótki research stron polskich producentów biomasy pokazuje, że surowcem do produkcji energii i pelletu nie są tylko trociny z tartaków – dodaje Kolbusz.

Członkowie Forest Defenders Alliance wydali następujące oświadczenia na temat raportu:

Szwecja: To, co widzimy na tych zdjęciach, to właśnie to, co przemysł biomasowy i przepisy UE nazywają 'pozostałościami pozrębowymi' - stare drzewa, martwe drewno, drzewa liściaste - wiele z nich pochodzi ze starodrzewi, które jak raz zniszczymy to nigdy ich nie odzyskamy –powiedziała Lina Burnelius, liderka projektu w Skydaskoggen w Szwecji. Ten surowiec to węgiel, który został wyciągnięty z atmosfery, a teraz dosłownie pójdzie z dymem w imię produkcji energii "wolnej od paliwo kopalnychn". Co gorsza, lasy są nie tylko spalane jako paliwo, ale także zastępowane szkodliwymi dla klimatu i środowiska plantacjami drzew, co jest sprzeczne z rolą naturalnych superbohaterów klimatu, jaką spełniają ekosystemy leśne.

Niemcy: Największe światowe firmy produkujące pellet widzą w Niemczech swój kolejny duży rynek zbytu. Byłaby to katastrofa dla lasów i klimatu – powiedziała Jana Ballanthien, kampanierka leśna organizacji ROBIN WOOD. Niemiecki rząd musi szybko podjąć działania w celu zaprzestania subsydiowania spalania drewna. Niemcy muszą dać dobry przykład i być mocnym głosem przeciwko spalaniu biomasy leśnej w europejskiej polityce klimatycznej. Spalanie naszych lasów nie jest zrównoważone.

Portugalia: Klasyfikacja biomasy leśnej jako energii odnawialnej promuje spalanie całych kłód w czasie, gdy powinniśmy pilnie objąć lasy ochroną i ograniczać emisję dwutlenku węgla – powiedział Nuno Forner, Policy Officer w Zero (Portugalia). Zamiast [...] odpadów leśnych, spalane jest drewno [i to] w sposób nieefektywny, a to przyczynia się do niezrównoważonej gospodarki leśnej.

Estonia: Lasy Estonii były pod silną presją wycinek już przed wojną w Ukrainie, ale teraz widzimy, jak przemysł drzewny bez skrupułów wykorzystuje [obecną] sytuację – powiedziała Liina Steinberg z organizacji Save Estonia's Forests. Kończą się nam lasy, a zarządcy lasów państwowych, lubujący się w zrębach całkowitych, wycinają lasy w pobliżu wsi i miasteczek, które są bardzo ważne dla miejscowej ludności i osób odwiedzających nasz kraj.

Włochy: Obywatele Europy płacą miliardy euro za tak zwaną “zieloną energię” szkodzącą lasom i klimatowi. To nic innego, jak greenwashing – powiedziała Gaia Angelini z Green Impact. Lasy są naszą przyszłością, muszą być chronione dla wspólnego dobra, aby zminimalizować [nasz] wpływ na klimat i zachować bioróżnorodność.

Finlandia: Musimy chronić fińskie lasy, a nie spalać je dla celów energetycznych – powiedziała Sommer Ackerman, aktywistka z Europe Beyond Burning, kampanii Fridays For Future. UE musi drastycznie obniżyć emisje, co oznacza, że musi odrzucić fałszywe rozwiązania. Musimy słuchać nauki, przestać dotować spalanie biomasy [leśnej], a zamiast tego finansować prawdziwe odnawialne źródła energii.

Kontakt:

Luke Chamberlain, Partnership for Policy Integrity, [email protected], +43 676 412 1885

Michał Kolbusz, Pracownia na rzecz Wszystkich Istot, [email protected], +48 792 920 175