92 organizacje społeczne wzywają instytucje finansowe do odcięcia się od greenwashingu, który wprowadza unijna taksonomi
Pracownia na rzecz Wszystkich Istot
Miesiąc po tym, jak Komisja Europejska zatwierdziła włączenie gazu kopalnego i energii jądrowej do unijnej taksonomii, 92 organizacje pozarządowe i społeczne z całego świata wzywają instytucje finansowe do odcięcia się od tej próby greenwashingu poprzez wykluczenie obu rodzajów energii ze swoich "zrównoważonych" lub "zielonych" funduszy i obligacji. List otwarty pojawia się w kontekście wojny w Ukrainie, która boleśnie przypomina, że zachodnie demokracje muszą wyeliminować swoją zależność od paliw kopalnych, aby ograniczyć wpływy autorytarnych reżimów, takich jak Rosja.
List otwarty - wersja angielska
W liście otwartym 92 organizacje społeczeństwa obywatelskiego podsumowują niepowodzenie Komisji Europejskiej w opracowaniu "opartej na nauce" taksonomii zrównoważonego rozwoju (1). Aby zapobiec powszechnemu "greenwashingowi", organizacje te apelują do instytucji finansowych by publicznie zobowiązały się do wykluczenia gazu kopalnego i energii jądrowej ze wszystkich swoich produktów i obligacji reklamowanych jako zrównoważone, ekologiczne lub odpowiedzialne. Oznacza to w szczególności wykluczenie tych źródeł energii z funduszy z artykułu 9, zdefiniowanych w rozporządzeniu w sprawie ujawniania informacji na temat zrównoważonego finansowania (SFDR) jako fundusze, których celem są zrównoważone inwestycje lub ograniczenie emisji dwutlenku węgla. Instytucje finansowe mogą skorzystać ze szczególnych obowiązków sprawozdawczych dotyczących gazu kopalnego i energii jądrowej (2).
Zaliczenie projektów gazowych i jądrowych do zrównoważonych inwestycji jest niezgodne ze stanowiskiem nauki i czyni z taksonomii narzędzie greenwashingu. Zachęca instytucje finansowe do marnotrawienia środków na projekty, który nie tylko nie przyczynią się do ochrony klimatu ale wręcz sabotują zieloną transformację. W Polsce to szczególnie niebezpieczne, gdyż ułatwi budowę nieopłacalnych elektrowni gazowych, które będą produkować prąd drożej niż OZE. Realizacja tych projektów oznacza uzależnienie od gazu kopalnego na długie dekady i podkopuje nasze szanse na osiągnięcie neutralności klimatycznej. Jesteśmy świadomi tego zagrożenia dlatego pod listem podpisały się też organizacje społeczne z Polski.
Diana Maciąga
koordynatorka ds klimatu i energii, Stowarzyszenie Pracownia na rzecz Wszystkich Istot
UE doskonale wie, że finansowanie nowych gazociągów i elektrowni nie jest ani "zielone", ani "zrównoważone". Uległa jednak naciskom lobbystów z branży paliw kopalnych, którzy nie chcą, aby cokolwiek stanęło na drodze do ich zysków. Oznacza to, że teraz musimy zwrócić się do banków i innych instytucji finansowych, aby wykazały się inicjatywą i jasno dały do zrozumienia, że można inwestować w gaz kopalny lub inwestować w sposób zrównoważony - ale nie można robić obu tych rzeczy jednocześnie.
Nick Bryer
koordynator kampanii 350.org w Europie
Unijna taksonomia powinna stworzyć listę zrównoważonych środowiskowo działań gospodarczych, a poprzez nie wspierać ekologiczną transformację UE. Tylko dzięki wykluczeniu wsparcia dla gazu kopalnego i energii jądrowej instytucje finansowe będą mogły nazywać siebie "częścią rozwiązania" obecnego kryzysu klimatycznego.
Simone Ogno
kampanierka ds. finansów i klimatu w organizacji ReCommon
Włączenie gazu kopalnego i energii jądrowej do unijnej taksonomii skłania korporacje i inwestorów by zaliczać projekty oparte o te paliwa w ich wkład w zrównoważone działalności i inwestycje. Będą one mogły finansować nowe elektrownie gazowe i reaktory jądrowe za pomocą obligacji zgodnych z unijnym standardem obligacji ekologicznych, co według Nomura International Plc (3) kilka firm gazowych już czyni. Unijna taksonomia mogłaby również umożliwić instytucjom finansowym i przedsiębiorstwom energetycznym włączenie wsparcia dla obu rodzajów energii do ich planów "transformacji" lub "neutralności węglowej".
W kontekście wojny w Ukrainie, nowe elektrownie gazowe lub reaktory jądrowe zasilane paliwami dostarczanymi przez Rosję mogą skorzystać z finansowania zgodnego z taksonomią lub "zrównoważonego". Taki scenariusz nie jest nieprawdopodobny: w 2021 roku Rosja odpowiadała za 45% importu gazu do UE, jest największym eksporterem gazu na świecie i produkuje około 35% światowego wzbogaconego uranu dla reaktorów jądrowych. Taksonomia mogłaby więc umożliwić Rosji dalsze wykorzystywanie eksportu paliw kopalnych jako broni geopolitycznej.
Wojna z Ukrainą rzuca nowe światło na porażkę unijnej taksonomii. Kraje demokratyczne muszą szybko ograniczyć swoje uzależnienie od paliw kopalnych, aby odsunąć od siebie producentów paliw kopalnych z krajów autorytarnych, takich jak Rosja (4), i wypełnić swoje własne zobowiązania klimatyczne. Jednak decyzja UE o uznaniu gazu kopalnego za zrównoważony toruje drogę do ponownego uzależnienia od tego paliwa a jego producentom przyznaje zielone certyfikaty.
Paul Schreiber
koordynator kampanii Reclaim Finance
Zarówno gaz kopalny, jak i energia jądrowa są wyłączone z kilku standardów zrównoważonego finansowania, w tym z przygotowywanej taksonomii ISO, ram zielonych obligacji rządu kanadyjskiego czy kryteriów etykiety Greenfin. Kilka instytucji finansowych sprzeciwiło się włączeniu obu rodzajów energii do taksonomii UE (5), a IIGCC - grupa inwestorów składająca się z ponad 370 instytucji zarządzających aktywami o wartości ponad 50 bilionów dolarów - opowiedziała się przeciwko gazowi.
Otwierając drzwi dla gazu kopalnego i energii jądrowej, taksonomia UE stawia poprzeczkę poniżej głównych standardów zrównoważonego finansowania i lekceważy ostrzeżenia płynące z sektora finansowego. Teraz, aby uniknąć strzelania sobie w stopę, inwestorzy muszą niezależnie od taksonomii wykluczyć gaz kopalny i energię jądrową ze swoich zrównoważonych lub zielonych funduszy i obligacji.
Regine Richter
koordynatorka kampanii, Urgewald
Kontakt:
Diana Maciąga, Stowarzyszenie Pracownia na rzecz Wszystkich Istot, [email protected], +48 502 646 890 (PL/ENG)
Paul Schreiber, Campaigner, Reclaim Finance, [email protected], +33 6 89 02 07 88 (EN/FR)
Ognyan Seizov, International Communication, Urgewald, [email protected], + 49 (0)30 863 2922 61 (EN/GER)
Przypisy:
(1) Gaz kopalny i energia jądrowa nie zostały uwzględnione na pierwotnej liście taksonomii sporządzonej przez unijną "Grupę Ekspertów Technicznych" (TEG). Włączeniu gazu kopalnego i energii jądrowej sprzeciwiały się liczne organizacje pozarządowe, unijna Platforma na rzecz Zrównoważonego Finansowania oraz wielu ekspertów i grup działających na rzecz zrównoważonego rozwoju, takich jak europejska organizacja Eurosif czy ONZ-owskie Zasady Odpowiedzialnego Inwestowania. Jednak silny lobbing ze strony przemysłu i interwencje polityczne na wysokim szczeblu przeważyły szalę zwycięstwa nad tymi ogromnymi obawami.
Według słów samego komisarza McGuinessa, propozycja Komisji Europejskiej z 2 lutego 2022, która zatwierdza włączenie gazu kopalnego i energii jądrowej do taksonomii, jest "kompromisem". Komisja była pod presją sojuszu na rzecz gazu i energii jądrowej, któremu przewodziły Francja, Polska, Węgry i Czechy, podczas gdy Niemcy i kilka innych państw członkowskich odegrało dwuznaczną rolę, opowiadając się za włączeniem przynajmniej jednego z tych źródeł energii - gazu lub energii jądrowej. Tylko cztery kraje publicznie sprzeciwiły się włączeniu obu źródeł energii do taksonomii. Co więcej, za zamkniętymi drzwiami przedstawiciele sektora gazowego i jądrowego odbyli liczne spotkania z urzędnikami UE. Firmy i organizacje gazowe zmobilizowały ogromne środki, aby zapewnić sobie bardzo dużą liczbę spotkań i uzyskać status "przejściowy" dla gazu. Pełna analiza aktu delegowanego jest dostępna tutaj.
(2) Gaz kopalny i energia jądrowa są uznawane za "działania przejściowe" i będą podlegać specjalnej sprawozdawczości. W przypadku każdego wskaźnika konieczne będzie opublikowanie informacji o obecności lub braku gazu kopalnego lub energii jądrowej w części działań zgodnych z taksonomią, a także o względnym udziale gazu kopalnego lub energii jądrowej w tych działaniach.
(3) Jak podają John Ainger i Greg Ritchie z Bloomberga, "klienci Nomura International Plc z branży gazowej już prowadzą rozmowy z bankiem na temat potencjalnej sprzedaży zielonych obligacji".
(4) Patrz artykuł Carbon Tracker "Czysta energia może pomóc osłabić Rosję i wzmocnić Europę" z 2 marca 2022 roku.
(5) Prezes francuskiej Mirovej publicznie wypowiedział się przeciwko włączeniu gazu do taksonomii. Przeciwko włączeniu energii jądrowej wypowiedziało się kilku niemieckich graczy finansowych oraz austriacki RBI. Holenderscy gracze finansowi - w tym Achmea i Triodos - wydali wspólne oświadczenie przeciwko włączeniu do taksonomii obu źródeł energii. Fundusze emerytalne wezwały Komisję do respektowania opinii Platformy UE na rzecz zrównoważonego finansowania. Duński Folkesparekassen i Merkur Bank Spółdzielczy również opowiedziały się przeciwko włączeniu gazu. Również ISS, dostawca usług ESG, jasno stwierdził brak pozytywnego wpływu energii jądrowej i gazu na zrównoważony rozwój.