Lasy poza kontrolą – niepokojące wnioski raportu o nieprawidłowościach w zarządzaniu lasami publicznymi w Polsce

Gospodarka leśna w Polsce prowadzona jest niezgodnie z prawem Unii Europejskiej i wymogami ochrony przyrody oraz bez faktycznego udziału społeczeństwa. Do już i tak długiej listy nieprawidłowości należy dopisać teraz szokujące wnioski z opublikowanego właśnie przez Pracownię na rzecz Wszystkich Istot raportu dotyczącego zarządzania lasami publicznymi w Polsce. Raport dokumentuje kolejne systemowe problemy prowadzenia masowych wycinek w lasach publicznych bez zatwierdzonych Planów Urządzenia Lasów (PUL) a także zatwierdzanie PULi pomimo negatywnej opinii organów ochrony środowiska co do wpływu wycinek na przyrodę. Raport podkreśla pilną konieczność zmiany Ustawy o lasach, tak aby gwarantowała ona nadzór społeczny i instytucjonalny oraz przestrzeganie prawa i wymogów ochrony przyrody podczas prowadzenia gospodarki leśnej.

Zobacz treść Raportu

Kluczowe ustalenia raportu:

• W ciągu 14 miesięcy Lasy Państwowe pozyskały w lasach publicznych bez zatwierdzonych PULi co najmniej 2 mln m3 drewna.
• Na dzień 17.03.21 powierzchnia lasów zarządzanych bez PUL zajmowała ponad 10% lasów publicznych (780 000 ha), w tym 290 000 ha w obszarach Natura 2000. W zarządzie nadleśnictw, które nie posiadały zatwierdzonych PULi znajdowało się łącznie ponad 110 000 ha siedlisk Natura 2000.
• W Nadleśnictwie Suchedniów, jednym z 46 analizowanych nadleśnictw, pozyskano ponad 42 tys m³ drewna zanim projekt PUL trafił do konsultacji społecznych oraz 100 000 m³ drewna zanim Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska wydała opinię na temat wpływu „planowanych” wycinek na środowisko. Zanim PUL został zatwierdzony przez ministra środowiska, wycięto 115 tys m³ drzew w tym ponadstuletnich jodeł i modrzewi, z których część trafiła na aukcję cennego drewna.
• W Nadleśnictwie Borki w Puszczy Boreckiej wycięto w sumie 127 tys. m³ drzew bez zatwierdzonego PUL i pomimo negatywnej opinii Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska (RDOŚ) o wpływie wycinek na siedliska i gatunki Natura 2000. Wycinki prowadzono we fragmentach lasu, które w opinii RDOŚ powinny były być wyłączone z gospodarki leśnej.
• Niepokojący jest także trend eksploatacji lasów w Polsce. W ciągu ostatnich 30 lat pozyskanie drewna realizowane przez Lasy Państwowe wzrosło ponad dwukrotnie – od 20 mln m³ w 1990 r. do 49 mln m³ (grubizny brutto) w 2019 r. i przewiduje się kontynuację tego trendu, jeśli nie zmieni się model gospodarki leśnej w Polsce.
• W efekcie stan 48% siedlisk leśnych Natura 2000 w Polsce jest niewłaściwy, a 28% pogarsza się.
• Nasilają się konflikty społeczne związane z nieprawidłowościami gospodarki leśnej w Polsce. 75% społeczeństwa chce zmniejszenia powierzchni lasów, w których wycina się drzewa, ale polskie prawo nie umożliwia faktycznego udziału społeczeństwa w podejmowaniu decyzji dotyczących gospodarki leśnej oraz nie zapewnia prawa do zaskarżania Planów Urządzenia Lasu w sądzie.

W całej Polsce trwa masowa wycinka lasów, a społeczeństwo było i pozostaje bezsilne. Ludzie są tym coraz bardziej oburzeni, bo rozumieją, że las jest niezbędny i postrzegają go jako wspólne dobro należące do wszystkich. Dlatego coraz głośniej domagają się zupełnie innego modelu gospodarki leśnej, modelu który jest bliższy przyrodzie i ludziom. Tylko głęboka reforma zarządzania lasami publicznymi może odwrócić trend utraty bioróżnorodności i włączyć społeczeństwo w proces zarządzania lasami. Aby tego dokonać należy zreformować prawo w Polsce dlatego Raport, oprócz diagnozy problemów, przedstawia społeczne postulaty dotyczące nowelizacji Ustawy o lasach – komentuje Augustyn Mikos z Pracowni na rzecz Wszystkich Istot, która opracowała Raport.

Przypomnijmy, że nieprawidłowości ujawnione w raporcie powiększają i tak już długą listę problemów strukturalnych leśnictwa w Polsce. Potwierdzeniem tego są dwie sprawy o naruszenie prawa europejskiego, które prowadzi przeciwko Polsce Komisja Europejska. Pierwsza dotyczy niewystarczającej ochrony obszarów Natura 2000, w tym także terenów leśnych. Druga dotyczy wyłączenia gospodarki leśnej z obowiązków ochrony ścisłej gatunków ważnych dla UE oraz braku możliwości zaskarżania przez społeczeństwo Planów Urządzenia Lasu do sądów. Po bezskutecznym wezwaniu Polski do poprawy prawa w grudniu 2020 Komisja Europejska zdecydowała o skierowaniu przeciwko Polsce skargi do Trybunału Sprawiedliwości UE.

Na naszych oczach wycinane są ostatnie już fragmenty najcenniejszych, starych lasów. Drzewa, które przetrwały obie wojny światowe i komunizm w Polsce, właśnie teraz padają pod toporami jedynie dla chęci zysku, a my jako społeczeństwo jesteśmy bezsilni. Lasy w Polsce zmieniają się nie do poznania. Tylko w Puszczy Świętokrzyskiej widzieliśmy ogromne składnice wyciętych jodeł, których nie posadził człowiek i które królowały w tej okolicy jeszcze przed powstaniem instytucji, która je teraz wycina. Brak dorodnych i starych drzew w lesie jest uderzający. Czujemy się ograbiani z naszego dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego. Dlatego wzywamy do nowelizacji Ustawy o lasach, która ma chronić lasy a nie interesy tych, którzy te lasy dewastują – mówi Augustyn Mikos ze Stowarzyszenia Pracownia na rzecz Wszystkich Istot.

Kontakt:
Augustyn Mikos, Koordynator kampanii leśnych, Stowarzyszenie Pracownia na rzecz Wszystkich Istot
e-mail: [email protected]
tel: +48 534 043 340