Sensacja zamiast wiedzy? Apel o odpowiedzialne dziennikarstwo

W odniesieniu do publikacji medialnych na temat wilków, zawierających nieścisłości i manipulacje Pracownia na rzecz Wszystkich Istot ponawia apel do dziennikarzy, redaktorów i wydawców o rzetelne i zgodne z naukową wiedzą przedstawianie Canis lupus – gatunku podlegającego w Polsce ścisłej ochronie prawnej. Sensacyjne doniesienia o wilkach nie tylko wprowadzają opinię publiczną w błąd, ale także mogą prowadzić do eskalacji konfliktów i kreowania fałszywego obrazu tych zwierząt.

W ostatnich tygodniach media obiegły doniesienia, które w nieuzasadniony sposób demonizują wilka. Poniżej przedstawiamy trzy przykładowe manipulacje:

1. „Wataha wilków w biały dzień, zaledwie kilka metrów od domu, porwała psa w obecności jego właścicielki" – tego typu narracja wywołuje strach, sytuując wilki jako gatunek zagrażający człowiekowi, co buduje fałszywy obraz agresji tych zwierząt. 
(źródło: terazkrosno.pl)
2. „Niebezpieczne spotkanie z wilkiem w Bieszczadach. Pracownik leśny uwięziony na drzewie" – ten przypadek wykorzystuje mechanizm społecznego dowodu słuszności, powołując się na relację Instytutu Analiz Środowiskowych [IAŚ], zajmującego się „racjonalną ochroną przyrody”, potwierdza rzekome zagrożenie ze strony wilków. Tymczasem IAŚ to fundacja wspierająca myśliwych, a jej opinie celowo wzmacniają przekonanie o niebezpieczeństwie. 
(źródło: wbieszczady.pl)
3. „Uwaga wilki! Takie ostrzeżenie wydały gminy Żukowice i Głogów. Wokół Grodźca Małego znaleziono kilkanaście rozszarpanych saren” – ten alarmujący tytuł ma na celu przyciągnięcie uwagi czytelników. W treści pojawia się interpretacja sytuacji, jakoby prawo uniemożliwiało jakiekolwiek działania wobec wilków, co nie jest zgodne z faktami. Budowanie atmosfery zagrożenia odbywa się tutaj kosztem rzetelności. 
(źródło: gazetawroclawska.pl)

Kreowanie obrazu wilka jako zwierzęcia, które jest zagrożeniem dla człowieka i przedstawianie go w sposób oderwany od faktów naukowych to działania, które nie służą rzetelnej debacie publicznej. Mówienie, że wilki atakują drzwi tarasowe, wyrywają psy właścicielom czy zaganiają pracowników leśnych na drzewo, bez sprawdzenia faktów oraz uwzględniania kontekstu (graniczenie zabudowań domowych z lasem i brak ogrodzenia, wejście pracownika leśnego między wypoczywające wilcze stado) jest budowaniem sensacji. Wilki polegają  na słuchu i węchu, a nie wzroku. To zwierzęta dzikie, odgrywają kluczową rolę w ekosystemach – ich ochrona jest niezbędna dla zachowania bioróżnorodności. W Polsce istnieją procedury zarządzania sytuacjami konfliktowymi, a decyzje dotyczące ochrony gatunkowej powinny opierać się na faktach, a nie na medialnej nagonce

– wyjaśnia Katarzyna Wiekiera ze Stowarzyszenia Pracownia na rzecz Wszystkich Istot.

Pracownia na rzecz Wszystkich Istot przypomina list otwarty skierowany do mediów w 2021 roku, wzywający do rzetelnego przekazywania informacji o wilkach. Został on przygotowany przez 40 organizacji i instytucji zajmujących się popularyzacją naukowej wiedzy na temat wilków, a uwagi w nim zawarte nadal są aktualne – dotyczą manipulacji medialnych, stosowanie niewłaściwego języka oraz szerzenie niepotwierdzonych informacji, które przyczyniają się do budowania strachu i niechęci wobec tego gatunku.

Obniżenie statusu ochronnego wilka w Konwencji Berneńskiej już dziś stanowi poważne zagrożenie dla całego systemu ochrony przyrody w Europie, zwłaszcza w dobie kryzysu bioróżnorodności. Nieuzasadniony odstrzał doprowadzi do rozbicia rodzinnych struktur wilczych, co paradoksalnie może skutkować większą liczbą konfliktów ze zwierzętami gospodarskimi.

Po raz kolejny apelujemy do przedstawicieli mediów o stosowanie rzetelnych źródeł, konsultowanie treści z ekspertami oraz unikanie języka budzącego nieuzasadnioną panikę. Tylko odpowiedzialne i oparte na faktach dziennikarstwo, realizowane zgodnie z zasadami wskazanymi w liście otwartym, będzie w stanie zapobiegać budowaniu niepotrzebnych społecznych napięć oraz poszerzać wiedzę o roli wilka w przyrodzie. Zamiast strachu – edukacja. 

Kontakt:
Katarzyna Wiekiera, e-mail: katarzyna@pracownia.org.pl, tel.: 665 251 785