Nie można zezwalać na ingerencję na projektowanych obszarach siedliskowych
Pracownia na rzecz Wszystkich Istot
Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich wydał wyrok, który oznacza, że do czasu zatwierdzenia projektu obszarów siedliskowych Natura 2000 przez Komisję Europejską, nie można zezwalać na ingerencję zagrażające tym obszarom, nawet w imię nadrzędnego interesu publicznego i nawet wykonując kompensacje przyrodniczą.
14 września 2005 r. Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich w Luksemburgu wydał, na zapytanie bawarskiego sądu, wyrok (orzeczenie prejudikacyjne) w sprawie C-244/05, dotyczące ochrony obszarów siedliskowych zaproponowanych przez państwa członkowskie do sieci Natura 2000 lecz jeszcze nie zatwierdzonych przez Komisję Europejską. Zgodnie z poprzednimi wyrokami ETS, w tym „okresie przejściowym” do potencjalnych Obszarów o Znaczeniu Wspólnotowym nie stosują się postanowienia Art 6 Dyrektywy Siedliskowej, ale państwa członkowskie są obowiązane zapewnić im „system właściwej ochrony”. Sąd zdefiniował ten „system właściwej ochrony”, określając że „wymaga on by państwa członkowskie nie zezwalały na ingerencje które mogłyby poważnie zagrozić ekologicznemu charakterowi tych terenów”.
Wyrok ETS oznacza, że do czasu zatwierdzenia projektu obszarów siedliskowych Natura 2000 przez Komisję Europejską, nie można zezwalać na ingerencję zagrażające tym obszarom, nawet w imię nadrzędnego interesu publicznego i nawet wykonując kompensację przyrodniczą (stosuje się bowiem zakaz pogarszania stanu, a nie stosują się regulacje Art. 6 ustanawiające wyjątki od niego).
W uzasadnieniu wyroku, Trybunał przypomniał także, że „w celu opracowania projektu wykazu terenów mających znaczenie dla Wspólnoty, który może prowadzić do utworzenia spójnej europejskiej sieci ekologicznej specjalnych obszarów ochrony, Komisja powinna dysponować wyczerpującą listą terenów, które na płaszczyźnie krajowej mają istotne znaczenie ekologiczne dla zamierzonego przez dyrektywę celu zachowania siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory. Jedynie bowiem w ten sposób można osiągnąć wskazany w art. 3 ust. 1 dyrektywy cel zachowania lub odtworzenia we właściwym stanie ochrony danych typów siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków w ich naturalnym zasięgu na całości europejskiego terytorium państw członkowskich. [...] uwzględniając fakt, iż państwo członkowskie po sporządzeniu krajowego wykazu terenów nie jest w stanie dokładnie i szczegółowo znać sytuację siedlisk w innych państwach członkowskich, nie może ono ze swej strony eliminować terenów posiadających na płaszczyźnie krajowej istotne znaczenie ekologiczne dla celu zachowania siedlisk, nie zagrażając w ten sposób realizacji tego celu na płaszczyźnie wspólnotowej. [...] W konsekwencji Komisja powinna mieć pewność, że dysponuje wyczerpującą listą terenów, które mogą być wybrane jako specjalne obszary ochrony, ponieważ ich utworzenie ma na celu stworzenie spójnej europejskiej sieci ekologicznej. Wynika z tego również, że w chwili, w której Komisja będzie podejmować swoją decyzję, tereny wyznaczone przez państwa członkowskie powinny znajdować się w stanie, na podstawie którego dokonano oceny naukowej potencjalnych terenów mających znaczenie dla Wspólnoty. Gdyby bowiem tak nie było, istniałoby niebezpieczeństwo zafałszowania wspólnotowego procesu decyzyjnego, który opiera się nie tylko na całości terenów zgłoszonych przez państwa członkowskie, ale również charakteryzuje się ekologicznymi porównaniami między różnymi terenami zaproponowanymi przez państwa członkowskie, a Komisja nie byłaby w stanie wypełnić swojego zadania w rozpatrywanej dziedzinie”.
Wyroki ETS są dostępne na: curia.eu
W wyroku w sprawie C-191/05 (Komisja Europejska przeciwko Portugalii) Trybunał po raz kolejny potwierdził, że nie wolno zmieniać granic Obszarów Specjalnej Ochrony Ptaków nie mając do tego wyczerpującego uzasadnienia naukowego. Portugalia próbowała zmniejszyć o 3000 ha jeden ze swoich OSO, argumentując to „użytkowaniem terenu oraz brakiem odpowiednich siedlisk dla gatunków ptaków kwalifikujących obszar”.
Najciekawsze wątki pojawiły się w uzasadnieniu i w opinii rzecznika generalnego ETS:
- brak siedlisk w chwili obecnej nie może być argumentem dla zmiany granic, jeżeli takie siedliska istniały w chwili wymagalności wdrożenia Dyrektywy.
- brak siedlisk dla gatunków kwalifikujących nie jest argumentem, jeżeli są tam siedliska dla innych gatunków z zał. I DP wymienionych w SDF.
- podjęcie prac inwentaryzacyjnych nie wstrzymało postępowania prawnego i nie zapobiegło skazaniu Portugalii.