Inspekcja eksperta Rady Europy w sprawie Via Baltica

28 sierpnia br. w siedzibie GDDKiA w Warszawie odbyło się spotkanie z wybitnym ekspertem Rady Europy – Prof. Eckhartem Kuijkenem. Celem wizyty profesora było sprawdzenie, czy i w jakim stopniu wypełniane są Rekomendacje dotyczące budowy I Międzynarodowego Korytarza Transportowego – Via Baltica.

Rekomendacje bazowały na raporcie Profesora Kuijkena, opartym na informacjach zgromadzonych w trakcie jego wizyty w Polsce. Zostały one przedstawione naszemu rządowi 4 grudnia 2003 roku przez Radę Europy, Konwencję o Ochronie Dzikiej Fauny i Flory w następującym brzmieniu:

„1) Wykonać pełną Strategiczną Ocenę Oddziaływania na Środowisko, za którą idzie szczegółowy, dogłębny Raport Oceny Oddziaływania na Środowisko, rozpatrując wszystkie możliwe alternatywy i warianty po to by zminimalizować tak jak tylko jest możliwe wszelkie degradacje ważnych regionów, zwłaszcza w obliczu uznanych wartości przyrodniczych o międzynarodowym znaczeniu Puszczy Augustowskiej, Biebrzańskiego Parku Narodowego oraz Puszczy Knyszyńskiej. SOOŚ/OOŚ powinny uwzględniać również wpływ inwestycji na Narwiański i Węgierski Parki Narodowe.

Raporty te powinny być zgodne z procedurami UE, powinny zawierać możliwe alternatywy, szacunkowe koszta, włączając w to koszty złagodzenia oraz kompensacyjne środki wszystkich możliwych wariantów.

2) Uwzględnić rezultaty SOOŚ jako podstawę do wyboru wariantu trasy Via Baltica.”

Na początku spotkania wykonawca Strategicznej Oceny Oddziaływania na Środowisko (firma Scott Wilson) przedstawił dotychczasowe wyniki prac.

Następnie zabrał głos dyrektor białostockiego oddziału GDDKiA – Tadeusz Topczewski, który już na wstępie zaatakował profesora, wyrażając ubolewanie nad faktem, że jego raport z 2003 roku nie został zaskarżony i oprotestowany przez polski rząd. Trwającą przebudowę drogi krajowej nr 8 przez podlegające ochronie kompleksy uzasadnił m.in. priorytetem rządu o modernizacji drogi nr 8. Szczególnie burzliwa dyskusja dotyczyła przeprawy drogowej przez Dolinę Rospudy. Topczewski tłumaczył profesorowi, że właśnie po to by chronić przyrodę GDDKiA ma zamiar zbudować estakadę przez środek doliny, co stanowi wariant optymalny dla środowiska. Topczewski stwierdził, że: „w Rospudzie życie biologiczne już dawno wymarło i nie ma tam nawet żadnej ryby, ponieważ ta rzeka jest ściekiem z 8 wsi”. Profesor słuchał wypowiedzi dyrektora z wielkim zdziwieniem, ponieważ nie dalej jak tydzień temu osobiście sprawdzał bioróżnorodność doliny Rospudy i był świadkiem połowu ryb.

W trakcie i po spotkaniu warszawscy urzędnicy GDDKiA kilkukrotnie przepraszali za kompromitujące zachowanie dyrektora Topczewskiego.

Urzędnicy GDDKiA tłumaczyli, że realizowane obecnie i przygotowywane inwestycje na DK nr 8 nie mają nic wspólnego z I Paneuropejskim Korytarzem Transportowym Via Baltica. Na szczęście w spotkaniu brali też udział przedstawiciele organizacji pozarządowych (Pracownia na rzecz Wszystkich Istot i SISKOM), którzy, przedkładając stosowne dokumenty, sprostowali nieprawdziwe informacje przekazywane profesorowi. Przedstawiciele NGO`s zauważyli też, że Rekomendacje zostały wypełnione jedynie w części, gdyż Polski rząd podjął już decyzję o przebiegu Via Baltica, czego najlepszym przykładem jest jeden z priorytetów rządu o przebudowie drogi krajowej nr 8 do parametrów drogi ekspresowej. Tym samym wyniki SOOŚ, o ile wskażą mniej inwazyjny dla środowiska przebieg drogi, najprawdopodobniej nie będą miały w praktyce znaczenia.

Na zakończenie profesor podkreślił, że Rada Europy ma bliskie kontakty z Komisją Europejską, która również analizuje obecnie sprawę Via Baltica i posiada silne instrumenty.

Niebawem możemy się spodziewać kolejnego raportu Prof. Eckharta Kuijkena, na podstawie którego Rada Europy ustosunkuje się do budowy drogi Via Baltica i kwestii wypełnienia Rekomendacji. Wszystko wskazuje na to, że Polskę czeka kolejna kompromitacja na arenie międzynarodowej i krytyka ze strony Rady Europy.

Adam Bohdan