9 czerwca br. Komisja Europejska ogłosiła wszczęcie przeciwko Polsce procedury naruszenia prawa, dotyczącej nieprawidłowej ochrony obszarów Natura 2000 w naszym kraju.

„Polska nie wyznaczyła jeszcze 655 (z 845) terenów mających znaczenie dla Wspólnoty jako SOO i nie ustanowiła celów ochrony poszczególnych obszarów ani środków dla wszystkich swoich obszarów. Termin zakończenia wspomnianych działań w odniesieniu do 845 terenów znajdujących się na terytorium Polski już dawno upłynął. Polska nie ustanowiła specjalnych środków ochrony dla 50 (ze 145 sklasyfikowanych) OSO, a w przypadku pozostałych OSO – nie powiązała środków ochrony z celami ochrony konkretnych obszarów. Spełnienie wspomnianych wymogów jest kluczowe dla ochrony bioróżnorodności w UE” – czytamy w komunikacie.

Komisja Europejska zarzuca Polsce, że tworząc obszary Natura 2000 nie wyznaczyła szczegółowych celów ochrony i środków (działań) ochronnych zarówno dla większości obszarów mających znaczenie dla Wspólnoty (OZW) jak i obszarów specjalnej ochrony ptaków (OSO). Wyznaczane przez państwa członkowskie cele ochrony obszarów Natura 2000 powinny być konkretne i mierzalne, związane z atrybutami stanu ochrony siedliska lub gatunku chronionego w obszarze, tak aby mógł on w możliwie najlepszy sposób przyczynić się do zapewnienia im właściwego stanu ochrony.

Komisja Europejska wskazuje także, że do tej pory dla zdecydowanej większości wyznaczonych już obszarów Natura 2000 w Polsce wciąż nie przyjęto planów zadań ochronnych (PZO) i planów ochrony (PO), na bazie których zarządza się obszarem Natura 2000, pomimo upływu 6 lat na ich wdrożenie. Brak wyznaczenia konkretnych i sparametryzowanych celów ochrony oraz brak planów zadań ochronnych uniemożliwia skuteczną ochronę sieci Natura 2000 w Polsce, m.in. poprzez brak możliwości dokonania prawidłowej oceny wpływu planów i przedsięwzięć na integralność obszarów Natura 2000.

Od lat Pracownia na rzecz Wszystkich Istot alarmowała instytucje, które powinny zajmować się dbaniem o ochronę przyrody (GDOŚ, RDOŚ), że nie tylko nie realizują zobowiązań związanych z ochroną obszarów Natura 2000, ale wręcz zezwalają na destrukcję terenów cennych przyrodniczo. Niestety głos przyrodników i naukowców jest lekceważony przez urzędników od dawna. Nie mogąc liczyć na interwencję organów państwa, Pracownia w trosce o środowisko naturalne, czyli wspólne dobro Polek Polaków, alarmowała Komisję Europejską o „papierowej” ochronie obszarów Natura 2000 i ciągle rosnącej presji na przyrodę tych terenów, związanej przede wszystkim z realizacją wielkoskalowych inwestycji, np.:

• planowana na Pomorzu droga S3 zniszczy obszar Natura 2000 Wolin i Uznam. Urzędnicy wydali zgodę na realizację przedsięwzięcia, mimo że z oceny oddziaływania na środowisko wynika, że inwestycja będzie znacząco negatywnie oddziaływać na siedlisko 91D0 Bory i lasy bagienne. Jednocześnie nie zapewniono wykonania prawidłowej kompensacji przyrodniczej niezbędnej do zagwarantowania spójności i właściwego funkcjonowania sieci obszarów Natura 2000. Obszar został wyznaczony w 2008, do chwili obecnej nie przyjęto jednak dla niego planu zadań ochronnych.
• wybudowana koło Skarżyska-Kamiennej droga S7 zniszczyła jedno z najważniejszych w Polsce populacji ginącego motyla przeplatki aurinii. Zniszczone stanowisko pełniło funkcję populacji źródłowej dla tego gatunku w niedalekim obszarze Natura 2000 Lasy Skarżyskie. Przeprowadzona przez drogowców translokacja motyla na siedlisko zastępcze, jako działanie warunkujące dopuszczalność realizacji inwestycji, okazała się porażką. Obszar został wyznaczony w 2011 r. do chwili obecnej nie przyjęto dla niego planu zadań ochronnych.

Takie przykłady można mnożyć.

Zarządzanie obszarami Natura 2000 w Polsce to przykład papierowej ochrony przyrody. W praktyce na takich terenach można wybudować praktycznie wszystko, także inwestycje szkodliwe dla ludzi i przyrody. Z uwagi na brak skutecznej ochrony tych terenów, mamy obecnie kryzys ekologiczny i klimatyczny. Nowy Zielony Ład kładzie duży nacisk na skuteczną ochronę obszarów Natura 2000 jako terenów kluczowych do zachowania bioróżnorodności UE. Polska też musi wejść na ścieżkę dbałości o własne dziedzictwo przyrodnicze" – mówi Sylwia Szczutkowska z Pracowni na rzecz Wszystkich Istot.

Polska ma dwa miesiące na udzielenie odpowiedzi na wspomniane wezwanie do usunięcia uchybienia i podjęcie niezbędnych działań. W przypadku braku zadowalającej odpowiedzi Komisja może podjąć decyzję o wystosowaniu uzasadnionej opinii.

Materiały pomocnicze: https://ec.europa.eu/environment/nature/natura2000/management/docs/commission_note/commission_note2_PL.pdf

Osoba do kontaktu:
Sylwia Szczutkowska, Stowarzyszenie Pracownia na rzecz Wszystkich Istot, tel.: 512 281 664, sylwia@pracownia.org.pl