O eko-patriotyzmie w stulecie niepodległości

Kiedy we wszystkich mediach analizowane będą rozróby z obchodów stulecia niepodległości Polski, warto w najbliższy poniedziałek, 12 listopada o 21:07 włączyć radiową Trójkę. W audycji „Klub Trójki” Dariusz Bugalski rozmawiał będzie o ekologii głębokiej z psychologiem i autorem książek poświęconych relacji człowiek-środowisko – dr. Ryszardem Kulikiem, profesorem Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Śląskiego – Piotrem Skubałą oraz ekologiem i prezesem Stowarzyszenia Pracownia na rzecz Wszystkich Istot – Radosławem Ślusarczykiem.

Zbliżenie do przyrody ojczystej budzi poczucie potęgi Ziemi Rodzinnej – pisał jeszcze przed wojną Aleksander Janowski, ale zdanie to nie przeterminowało się. Warto przytoczyć je właśnie teraz, tuż przed setną rocznicą odzyskania niepodległości, żeby przypomnieć, że dzika przyroda to najcenniejszy skarb Polski, a ludzie, którym zależy ochronie naturalnego środowiska są prawdziwymi, czynnymi patriotami.

Ekologia to przecież nie jest wymysł naszych czasów. Nie są to też obce wpływy, narzucona ideologia, jak próbują to przedstawiać niektórzy. Historia radykalnych działań ochroniarskich w Polsce ma już ponad sto lat. Pionierami byli Jan Gwalbert Pawlikowski i Władysław Szafer – przedwojenni naukowcy, a przede wszystkim bezkompromisowi działacze na rzecz środowiska, którzy nie tylko zabiegali o zachowanie w niezmienionej postaci Tatr czy Puszczy Białowieskiej, ale współtworzyli też pierwsze europejskie instytucje ochrony przyrody oraz ustawy przyrodę chroniące.

Ich poglądy to kategoryczny sprzeciw wobec niszczenia przyrody. Pawlikowski protestował przeciwko budowie kolejki na Kasprowy Wierch, sprzeciwiał się nawet budowie trakcji kolejowej do Zakopanego w obawie przed zadeptaniem Tatr, podważał racjonalność myślistwa, a wszelką eksploatację przyrody porównywał do pakowania ziemniaków w dzieła Matejki. Szafer z kolei był twórcą pierwszych projektów rezerwatów, walczył o Puszczę Białowieską i ostro wypowiadał się o leśnikach wycinających starodrzewia, mówił też, że istnienie nienaruszonej przyrody, ochrona jej zabytków, jest dla człowieka problemem „być albo nie być”.

W poglądach Pawlikowskiego i Szafera można odnaleźć wiele wątków, które kilkadziesiąt lat później pojawiły się w idei ekologii głębokiej. Mija właśnie 30 lat odkąd norweski filozof Arne Naess sformułował jej główne założenia, które w Polsce popularyzował miesięcznik Dzikie Życie, obchodzący z kolei swoje 25-lecie. Z tych okazji, w kontekście rosnącej konsumpcji, niemalejącej eksploatacji Ziemi i kryzysu klimatycznego, o tym czy nadal potrzebujemy ekologii głębokiej będzie można posłuchać w radiowej Trójce, w poniedziałek 12 listopada o 21.07. Zapraszamy serdecznie.