Oświadczenie dotyczące stanowiska Ministra Środowiska w sprawie budowy obwodnicy Augustowa

Białystok, Warszawa, Łódź, 20.03.2006

Szanowny Pan
Prof. dr hab. Jan Szyszko
Minister Środowiska
Warszawa

W nawiązaniu do stanowiska Pana Ministra Środowiska dotyczącego przebiegu planowanej obwodnicy Augustowa, zakomunikowanego na konferencji prasowej w dn. 02.03.2006 oraz przekazanego w informacji rzecznika prasowego Ministra z dnia 06.03.2006, pragniemy oświadczyć, co następuje:

Pozarządowe organizacje ekologiczne i obywatelskie apelujące o ochronę doliny Rospudy i Obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków „Puszcza Augustowska” (w tym poprowadzenie obwodnicy Augustowa poza OSOP) z zadowoleniem przyjmują do wiadomości decyzję Ministra Środowiska, prof. Jana Szyszko, nakładającą na inwestora konieczność uzupełnienia przedłożonej dokumentacji o analizę rozwiązań alternatywnych w stosunku do zaproponowanego wariantu realizacyjnego.

Podtrzymujemy naszą opinię, że rzetelna analiza rozwiązań alternatywnych musi obejmować warianty przebiegu obwodnicy, omijajace OSOP. Możliwość taką daje wybór wariantu przechodzącego przez Chodorki – mapy obrazujące to rozwiązanie wielokrotnie przedkładane były przez organizacje pozarządowe do Urzędu Wojewódzkiego w Białymstoku i Ministerstwa Środowiska.

Wybór takiego rozwiązania umożliwi kompleksowe rozwiązanie problemów komunikacyjnych północnego Podlasia m.in. poprzez kompatybilne połąaczenie budowy obwodnic Suwałk i Augustowa. Wprawdzie przesunie to w czasie rozpoczęcie budowy obwodnicy Augustowa (zdaniem projektantów dróg jest to perspektywa ok. 2 lat), ale przyspieszy znacznie budowę obwodnicy Suwałk (70 tys. mieszkańców), poprawi komfort i jakość życia mieszkańców obu miast, zapewni poszanowanie prawa, zwiększy jednocześnie szansę na pozyskanie funduszy Unii Europejskiej (preferowane są projekty duże). W końcowym bilansie, takie rozwiązanie pozwoli oddać do użytku obie inwestycje szybciej, niż przy zachowaniu obecnej lokalizacji obwodnicy Augustowa.

W obliczu istnienia możliwości realizacji inwestycji poza OSO Puszcza Augustowska uważamy za niedopuszczalne zaakceptowanie rozwiązań zlokalizowanych na obszarze chronionym (estakada lub tunel). Niewątpliwie dokumentacja zawierająca analizę wariantów realizacji inwestycji powinna być wzbogacona o analizę wariantu tunelowego, jednakże wskazanie tunelu jako optymalnego rozwiązania (przy jednoczesnym zignorowaniu wariantów omijających OSOP Puszcza Augustowska) jest zapewne sprzeczne z prawem i nie może być zaakceptowane przez sygnatariuszy tego pisma, ze względu na:

1) przesłanki wynikające z Art.52 ust.1 pkt.3 Prawa Ochrony Środowiska oraz art. 6(3) Dyrektywy 92/43/EEC) mówiące o konieczności wyboru rozwiązań najkorzystniejszych dla obszaru Natura 2000. W tym przypadku rozwiązanie omijające obszar Natura 2000 jest bezdyskusyjnie korzystniejsze, niż tunel przechodzący jedynie pod fragmentem OSOP. Potwierdza to w swoich wytycznych metodologicznych Komisja Europejska:
„/.../ przedsięwzięcie lub plan, który może negatywnie wpływać na obszar Natura 2000 (sam lub w powiązaniu z innymi przedsięwzięciami lub planami) będzie dalej rozpatrywany, należy obiektywnie stwierdzić, że nie istnieją rozwiązania alternatywne /.../. MN 2000 stwierdza również, że „dlatego na tym etapie inne kryteria oceny, takie jak kryteria gospodarcze, nie mogą być postrzegane za uchylające kryteria ekologiczne.” Badanie rozwiązań alternatywnych wymaga, zatem, aby cele ochrony i status obszaru Natura 2000 przeważały nad jakimikolwiek rozważaniami dotyczącymi kosztów, opóźnień lub innych aspektów rozwiązania alternatywnego. Kompetentny organ nie powinien dlatego ograniczyć rozważań do rozwiązań alternatywnych sugerowanych przez inicjatora przedsięwzięcia lub planu. Zadaniem państwa członkowskiego jest rozpatrzenie rozwiązań alternatywnych, które mogą być zlokalizowane nawet w różnych regionach /.../.”

2) fakt, iż realizacja koncepcji tunelu będzie miała nadal wysoce negatywne oddziaływanie na cel powołania ochrony Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków – Puszcza Augustowska. Zakładając, że realizacja pomysłu w ogóle się powiedzie, oddziaływanie to zostanie jedynie zminimalizowane. Tunel o długości 1300 m ocaliliby jedynie 1300 metrów z 7000 metrowego odcinka OSO, przez który ma przebiegać droga. Reszta pasa OSO poza doliną rzeczną (o długości 5700 metrów i szerokości kilkudziesięciu metrów) zostałaby zniszczona – w tym 3 typy siedlisk przyrodniczych z I załącznika Dyrektywy Siedliskowej, oraz kilkadziesiąt stanowisk kilkunastu gatunków ptaków z I załącznika Dyrektywy Ptasiej.

3) istnienie wysokiego prawdopodobieństwa niepowodzenia przy realizacji tunelu, co zarówno zniszczy bezpowrotnie dolinę, jak i nie pozwoli zrealizować projektu. Obawy te potwierdzają ekspertyzy wykonane na zamówienie Białostockiego Oddziału GDDKiA.

4) proponowany tunel jest rozwiązaniem wybitnie nieefektywnym ekonomicznie. Mając na uwadze fakt, że przy dotychczas proponowanej przez GDDKiA formie trasy z estakadą nad doliną Rospudy, jej stopa zwrotu (IRR) jest na granicy opłacalności budowy, wyrażamy nasze głębokie wątpliwości co do opłacalności tunelu, jako projektu o jeszcze niższym wskaźniku opłacalności. Zwłaszcza, że istnieje realna możliwość całkowitego ominięcia obszaru Natura 2000 alternatywnym wariantem przebiegu przez Chodorki, która jest wielokrotnie tańsza. Z naszych informacji wynika, że instytucje finansujące projekty infrastrukturalne przywiązują wielka wagę do wskaĽnika opłacalności projektów, co może być istotnym problemem przy finansowaniu budowy tunelu.

5) wiele faktów (zwłaszcza oficjalne wypowiedzi przedstawicieli Białostockiego Oddziału GDDKIA) wskazuje na to, iż faktycznie tunel nie zostanie zrealizowany i jest to jedynie pretekst do rozpoczęcia wycinki drzew na Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków – Puszcza Augustowska, a następnie powrotu do koncepcji budowy estakady. W przypadku realizacji takiego scenariusza inwestor zostanie skazany na finansowanie inwestycji jedynie ze środków krajowych, co przy wysokości obecnie pozyskiwanych funduszy na obwodnicę Augustowa z Krajowego Funduszu Drogowego (20 mln w bieżącym roku) oznacza oddanie inwestycji do użytku nie wcześniej, niż po kilkunastu latach.

Chcemy jednocześnie zauważyć, iż na Suwalszczyźnie zdarzały się w ostatnich latach stosunkowo silne ruchy sejsmiczne. Ponowne trzęsienie ziemi w przypadku użytkowanego tunelu może doprowadzić do tragedii. Również kolizje drogowe w tunelu mają o wiele poważniejsze skutki, niż na zwykłej drodze.

Zwracamy uwagę na fakt, iż pomimo istniejącej decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, kolejne decyzje muszą uwzględniać zmiany prawa, które nastąpiły w międzyczasie i nie pozwalają na realizację inwestycji znacząco oddziałującej na obszar Natura 2000, jeżeli istnieje alternatywna lokalizacja inwestycji – co potwierdzają opinie prawników. W przypadku obwodnicy Augustowa problemem nie jest zmiana miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, gdyż takie działania przewiduje ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Szybkie uzyskanie pozwolenia lokalizacyjnego gwarantuje natomiast ustawa o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg krajowych.

Nie wydaje się, aby wydanie kolejnej decyzji lokalizacyjnej dla inwestycji omijającej OSO być większym problemem od faktu, iż obecna decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu nie uwzględnia budowy tunelu a jedynie estakadę.

Równowartość tunelu to koszt obwodnic kilku innych miast, które są na Podlasiu tak potrzebne, a na które nie ma funduszy. Alternatywnie, za równowartość budowy tunelu istnieje możliwość przeniesienia transportu tranzytowego na tory.

Jako przedstawiciele organizacji, którym zależy na szybkim rozwiązaniu problemów wynikających z transportu tranzytowego bez szkody dla przyrody i ludności Podlasia, wyrażamy nasz sprzeciw wobec planów tak wielkiego marnotrawstwa środków publicznych, jakie może mieć miejsce przy wyborze wariantu tunelowego.

W tym miejscu pragniemy zaznaczyć, że w pełni solidaryzujemy się mieszkańcami województwa podlaskiego, którzy domagają się zakazu ruch tranzytowego TIR-ów, przez centra swoich miejscowości.

W związku z powyższym, po raz kolejny wnioskujemy o wyłonienie w postępowaniu Oceny Oddziaływania na środowisko oraz o wskazanie w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach (zgodnie z Art.52 ust.1 pkt.3 POŚ oraz art. 6(3) Dyrektywy 92/43/EEC) rozwiązań najkorzystniejszych dla OSOP Puszcza Augustowska, czyli takich, które będą omijały ten unikalny w skali europejskiej obszar i pozwolą na jego ochronę.

Z poważaniem

• Pracownia na rzecz Wszystkich Istot
• Fundacja Greenpeace Polska
• Inicjatywa TIR-y na tory
• Towarzystwo na rzecz Ziemi

Do wiadomości:
Komisja Europejska